WIJZIGINGEN ARBO-WET NOG EVEN OP EEN RIJTJE

Wanneer gaat de wetswijziging in werking? Het wetsvoorstel is op 5 april 2005 aangenomen door de Eerste Kamer. Het ministerie van SZW publiceert de nieuwe regels in het Staatsblad; daarmee is er dus duidelijkheid over alle onderdelen. Vanaf de publicatie van de nieuwe regels zullen de bedrijven en branches waarschijnlijk tijd nodig hebben om mogelijke keuzes te verkennen en zich voor te bereiden. Daarom zal de wet per 1 juli 2005 in werking treden. Wat gaat er veranderen? Op dit moment zijn alle bedrijven met werknemers in loondienst verplicht een contract af te sluiten met een arbodienst voor onder andere de risico-inventarisatie en -evaluatie (ri&e), de begeleiding van zieke werknemers en een arbeidsomstandighedenspreekuur. Na de wetswijziging zijn bedrijven nog steeds verplicht om zich deskundig te laten ondersteunen bij preventie- en verzuimaanpak, maar dan zijn er alternatieven voor het contract met een arbodienst. De belangrijkste veranderingen zijn: – meer maatwerk – preventiemedewerker verplicht – minder dan 10 werknemers: toets arbodienst op ri&e niet nodig. Wat betekent dit voor u als werkgever? Nadat het wetsvoorstel is ingegaan kunt u als werkgever nog steeds kiezen voor een contract met een arbodienst. Maar u kunt ook kiezen voor maatwerk, bijvoorbeeld het inhuren van externe arbodeskundigen voor bepaalde taken en daarnaast een van uw eigen medewerkers opleiden tot gecertificeerd arbodeskundige. Dit kan ook via de CAO voor de branche geregeld worden. U heeft daarmee de mogelijkheid om de arbodienstverlening voor uw bedrijf op maat te maken, en dat kan u tijd en geld schelen. Voor welke oplossing u ook kiest: u moet daarnaast minimaal één van uw werknemers als preventiemedewerker aanwijzen. Als u een bedrijf heeft met niet meer dan 15 werknemers kunt u deze taak zelf op u nemen. Als u een bedrijf heeft met niet meer dan 10 werknemers kunt u een bij CAO afgesproken risico-inventarisatie & evaluatie instrument gebruiken voor het opstellen van uw ri&e. Deze vindt u op www.rie.nl. U hoeft uw ri&e dan niet langer door een arbodienst te laten toetsen. Let op: van deze ri&e instrumenten kunt u nu al gebruik maken, mits u een bedrijf heeft met niet meer dan 25 werknemers. U moet uw ri&e echter nog wel door de arbodienst laten toetsen, maar dan gaat het om een ‘lichte’ (goedkopere) toets. Wat betekent dit voor u als werknemer? Er komen preventiemedewerkers in het bedrijf werken. Dat betekent dat u in uw eigen bedrijf terecht kunt met vragen over veiligheid en gezondheid. Met de wetswijziging is de medezeggenschap over arbozorg uitgebreid. Nu heeft uw ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging instemmingsrecht over de keuze van arbodienst en het bijbehorende pakket aan arbozorgmaatregelen. Straks moeten de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging overeenstemming bereiken over een alternatief voor het inschakelen van een arbodienst. Voor bedrijven zonder ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging kunnen CAO-afspraken gemaakt worden over een alternatief. Wat zijn de voorwaarden voor maatwerk? Als u als werkgever na de wetswijziging wilt kiezen voor een eigen vorm van arbodienstverlening moet u rekening houden met de volgende voorwaarden: U moet het over de door u gekozen vorm van arbodienstverlening eens zijn met uw werknemers, via de CAO van uw branche of via uw ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging. U moet voor de beoordeling van uw ri&e een gecertificeerde arbodeskundige inschakelen. Voor ziekteverzuimbegeleiding, arbeidsomstandighedenspreekuur, arbeidsgezondheidskundig onderzoek en aanstellingskeuringen moet een bedrijfsarts beschikbaar zijn.Wat is een preventiemedewerker? Een preventiemedewerker is iemand die zorg draagt voor de dagelijkse veiligheid en gezondheid binnen een bedrijf. Heel veel bedrijven hebben al zo iemand, vaak met de titel ‘arbocoördinator’. Straks moet elke werkgever ten minste één werknemer aanwijzen voor deze taak, ongeacht of de werkgever kiest voor een maatwerkoplossing of voor een contract met een arbodienst.Wat moet een preventiemedewerker doen en weten? De preventiemedewerker houdt zich bezig met de veiligheid en gezondheid op de werkvloer. Hij of zij moet dus kennis hebben van de arbo-risico’s binnen het bedrijf. De taken van een preventiemedewerker bestaan bijvoorbeeld uit: – voorlichten over het onderhoud van apparaten – het bewaken van het juiste gebruik van beschermingsmiddelen – instructie geven over het werken met gevaarlijke stoffen. De risico-inventarisatie en –evaluatie van het bedrijf en het bijbehorende plan van aanpak vormen de basis voor wat de preventiemedewerker moet weten. Als de ri&e bijvoorbeeld het gebruik van afzuigkappen voorschrijft, moet de preventiemedewerker weten wat de risico’s zijn van niet of ondeskundig afzuigen en hoe de apparaten onderhouden moeten worden. In bedrijven met minder dan 15 werknemers mag de werkgever zelf de taak van preventiemedewerker op zich nemen. De preventiemedewerker hoeft geen algemene cursus te volgen, zolang hij of zij maar over de specifieke kennis van arborisico’s beschikt die voor het bedrijf relevant is. Praktijkvoorbeeld: Arjen de Ridder is eigenaar van een lasbedrijf met negentien werknemers. Per 1 juli 2005 zal hij een preventiemedewerker moeten aanwijzen. Hij vraagt zich af of hiervoor een speciale cursus nodig is, en hoeveel geld dat gaat kosten. Uit de ri&e voor zijn bedrijf blijkt dat de kennis die een preventiemedewerker nodig heeft om arborisico’s op de werkvloer te voorkomen, al in het bedrijf aanwezig is. De werknemers hebben tijdens hun opleiding veilig leren lassen. Het merendeel van de werknemers heeft een vakopleiding en een lasdiploma; de anderen zijn nog in opleiding. Arjen wijst Leo Beers, een van zijn oudste werknemers, aan als preventiemedewerker. Er is geen verdere cursus nodig. Leo zal nieuwe werknemers instrueren in het veilig werken met lasapparatuur, en erop attenderen dat iedereen op de werkvloer beschermingsmiddelen gebruikt. Arjen de Ridder blijft als werkgever verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden binnen zijn bedrijf. Wat is het verschil tussen een preventiemedewerker en een gecertificeerde arbodeskundige? De preventiemedewerker zorgt voor de dagelijkse veiligheid en is op de werkvloer aanwezig. De arbodeskundige toetst de risico-inventarisatie en –evaluatie en adviseert hierover; dit hoeft bij de meeste bedrijven niet vaker dan eens in de paar jaar. De arbodeskundige heeft een certificaat in één van de vier disciplines van de huidige arbodiensten: veiligheidskundige, arbeidshygiënist, bedrijfsarts of arbeid- en organisatiedeskundige. Is er interne deskundigheid aanwezig?De werkgever is vanwege een arrest van het Europees Hof verplicht om eerst te bekijken of de deskundigheid voor het verplicht toetsen van de risico-inventarisatie en -evaluatie intern beschikbaar is, voordat er een andere oplossing gekozen kan worden. In de praktijk is dit alleen zo bij vrij grote bedrijven, die al beschikken over een interne gecertificeerde arbodeskundige. Als deze bedrijven geen maatwerkoplossing kunnen afspreken met hun ondernemingsraad, kunnen zij echter ook de gecertificeerde deskundige in een samenwerkingsverband laten werken met drie andere deskundigen elders. Dit geldt dan als een interne arbodienst. Bedrijven op wie deze regel van toepassing is, hebben na 1 juli 2005 nog een overgangstermijn van zes maanden waarin het contract met de externe arbodienst kan doorlopen voor het toetsen van de ri&e. Na de overgangsperiode is de interne arbodeskundige hiervoor verantwoordelijk. Moet u het contract met de arbodienst opzeggen? Ook na wetswijziging blijft u als werkgever verplicht zich deskundig te laten ondersteunen bij preventie- en verzuimaanpak. Dus is het verstandig eerst zekerheid te hebben over een alternatieve oplossing, voordat u het contract met de arbodienst beëindigt. Praktijkvoorbeeld: Schoonmaakbedrijf EZ-Clean heeft een contract met een arbodienst. Het contract loopt tot 31 december 2005. Er is een opzegtermijn van twee maanden. Na 1 juli 2005 wil EZ-Clean overgaan op een maatwerkregeling. Het bedrijf moet hierover nog overleggen met de ondernemingsraad. Ook gaat het bedrijf bekijken of er mogelijk bij CAO iets geregeld wordt. Al met al verwacht EZ-Clean uiterlijk in oktober 2005 de maatwerkregeling rond te hebben. Het bedrijf zal dan, maar in ieder geval twee maanden voor 31 december, aan de arbodienst laten weten dat het contract na 31 december 2005 niet meer vernieuwd wordt. Ons bedrijf heeft geen ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging. Wat dan? U kunt het beste eerst kijken of zo’n medezeggenschapsorgaan opgericht kan worden. Een ondernemingsraad is verplicht voor werkgevers met 50 of meer werknemers. Een personeelsvertegenwoordiging is mogelijk voor bedrijven met minder dan 50 werknemers. Verder kunnen werkgevers en werknemers op brancheniveau in een CAO afspraken maken over maatwerk in arbodienstverlening. Bedrijven in die branche die geen ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging hebben kunnen dan gebruik maken van die CAO-afspraken. Wie controleert of een bedrijf zich aan de regels houdt? De Arbeidsinspectie houdt toezicht op de arbeidsveiligheid en op de nieuwe verplichtingen. Als de Arbeidsinspectie tekortkomingen aantreft bij een bedrijf, en deze zijn terug te voeren op minder deskundigheid bij de preventiemedewerker dan nodig bleek uit de risico-inventarisatie en –evaluatie (ri&e), dan kan de Arbeidsinspectie eisen dat de preventiemedewerker wordt bijgeschoold of dat er meer preventiemedewerkers worden aangewezen.