Wat Is Nu Eigenlijk OHSAS 18001?

Wat is OHSAS 18001?

Eenvoudig gezegd: wat ISO 9000 is voor kwaliteitszorg en ISO 14001 voor milieuzorg, wil OHSAS 18001 zijn voor veiligheid. Het is de eerste veiligheidsmanagementnorm die wereldwijd wordt geaccepteerd en die door de grote certificatieorganisaties wordt ondersteund. OHSAS staat voor ‘Occupational Health and Safety Assessment Series’. De OHSAS 18001 specificatie werd op 15 mei 1999 gepubliceerd. Hij is gebaseerd op de systematiek van de ISO 14001 en van de ISO 9000. De richtlijnen voor de implementatie van OHSAS 18001 staan beschreven in de OHSAS 18002. De 18002 is pas gepubliceerd op 15 februari 2000. De OHSAS 18001 en 18002 kunt u vinden bij het BIN of het BSI (www.bsi.org.).

Waarom is OHSAS 18001 ontstaan?

Was er wel behoefte aan OHSAS? Er zijn al heel wat veiligheidsmanagementsystemen. Denk maar aan de International Safety Audit 2000 (ISA 2000), het Safety and Quality Assessment System (SQAS), het model voor een ARBO-managementsysteem (NPR 5001), de VGM-Checklist van Aannemers (VCA 2000), de Veiligheidschecklist voor Uitzend- en detacheringbureaus (VCU), het International Safety Rating System (ISRS), het Pellenberg Audit Systeem (PAS), het Metatechnisch Evaluatiesysteem (MES) en de British Standard 8800. Om er maar enkele te noemen. Het aantal veiligheidsmanagementsystemen overschrijdt zeker de dertig. Het grootste deel van de nu bestaande veiligheidsmanagementsystemen zijn locale initiatieven. Het werkterrein van die locale initiatieven reikt meestal niet verder dan één of enkele landen. Zo heb je bijvoorbeeld de Australian/New Zealand Standard AS/NZS 4801, de National Standard Authority of Ireland NSAI – SR320 en de welbekende VCA. Gezien VCA bij ons zeer goed gekend is, is een woordje uitleg over de geografische spreiding van VCA wellicht op zijn plaats. Op januari ’98 waren er 2933 VCA-bedrijven. Daarvan waren er 2583 Nederlandse bedrijven en 297 Belgische. België en Nederland waren toen samen goed voor 98,2% van alle VCA certificaties. Het internationale karakter van VCA is dus te relativeren.

OHSAS 18001 versus VCA

De kern VCA is een checklist. OHSAS 18001 is een veiligheidsmanagementsysteem. De doelgroep VCA is bestemd voor aannemers. VCA is in feite bedoeld voor bedrijven die werken met een verhoogd risico uitvoeren, zoals steigerbouw, industriële reinigingswerken, grond-, weg- en waterbouwkunde,… OHSAS 18001 is voor ieder bedrijf van toepassing. Werkwijze implementatie VCA is relatief ‘zwart/wit’. Het is een opsomming van concrete vragen en concrete voorwaarden, waar men al of niet aan voldoet. Ja of neen. Tussenoplossingen bestaan er niet. OHSAS 18001 dient geïnterpreteerd te worden en aangepast te worden aan de bedrijfsspecifieke situatie. OHSAS 18001 invoeren vereist meer denkwerk. CertificatieVCA: Om te certificeren, gebeurt een verificatie van de “performance”; gebaseerd op meetbare resultaten. OHSAS 18001: Om te certificeren is een volledige systeemaudit nodig. Wetgeving VCA: de Nederlandse (en de Belgische) wetgeving wordt als basis gebruikt. OHSAS 18001: gaat uit van conformiteit met de locale wetgeving. Sommige veiligheidsmanagementsystemen zijn wel internationaal aanvaard. Het zijn systemen die ontwikkeld werden door individuele certificatieorganisaties. DNV had zijn ‘OHSMS’, Lloyd’s zijn ‘SMS 8800’, BVQI zijn ‘SafetyCert’ en SGS had zijn ‘ISA 2000’. Deze normen werden echter door de andere organismen niet geaccepteerd als een valide standaard. En zo bleef de veiligheidswereld zonder internationaal algemeen erkend managementsysteem. Sinds geruime tijd voelde men dan ook in de veiligheidswereld een dringende behoefte aan een internationaal erkend managementsysteem dat auditeerbaar en certificeerbaar is. De ogen waren gericht op ISO. In januari ’97 heeft het ‘Technical Management Board’ van ISO het ontwikkelen van een veiligheidsmanagementsysteem uitgesteld. Want een paar maand eerder was men tot de conclusie gekomen dat er niet echt behoefte was aan een ISO-standaard voor arbeidsveiligheid. Men was tot deze conclusie gekomen op een internationale ISO- workshop, op 5 en 6 september ’96, die zich boog over het thema ‘Occupational Health and Safety’. Heden ten dage buigt ISO zich over twee standaarden : De BS 8800 en een ILO-standaard (International Labour Organisation). De kans is groot dat één van die voorstellen de basis zal vormen van een nieuwe ISO-standaard. Waarschijnlijk zal die standaard niet-certificeerbaar zijn. De OHSAS 18001 is ontworpen op basis van de volgende nomen: BS 8800 (BSI) Technical Report NPR 5001 ISA 2000 (SGS & ISMOL) SafetyCert (BVQI ) OHSMS (DNV) Draft NSAI SR 320 Draft AS/NZ 4801 Draft BSI PAS 088 UNE 81900 Draft LRQA SMS 8800

Hoe is de OHSAS 18001 ontstaan?

Gezien de wereld bleef vragen naar een wereldwijd aanvaard veiligheidsmanagementsysteem, ontwikkelde het ‘British Standards Institution’ een norm die internationaal wordt erkend. Deze norm werd ontwikkeld in nauwe samenwerking met andere standaardorganisaties, certificatieorganisaties en gespecialiseerde consultancies. Dit beklemtoont één van de belangrijkste krachten van OHSAS 18001: de certificatieorganisaties die bij OHSAS betrokken zijn, hebben ongeveer 80 % van de wereldmarkt voor certificatie van managementsystemen in handen! OHSAS 18001 is duidelijk geen nationale standaard. De norm wordt wereldwijd door belangrijke certificatie-instellingen naar voren geschoven als hét veiligheidsbeheersysteem van vandaag en van de toekomst. De toekomst zal uitwijzen of het ook zo is. De eerste reacties van de internationale industrie zijn veelbelovend. In ieder geval is het de eerste keer dat een veiligheidsmanagementsysteem zo krachtig wordt ondersteund. OHSAS is dus niet gewoon “een stap verder”.

Het internationale karakter van OHSAS

OHSAS is ontwikkeld in samenwerking met de volgende organisaties: National Standards Authority of Ireland South African Bureau of Standards British Standards Institution Bureau Veritas Quality International Det Norske Veritas Lloyds Register Quality Assurance National Quality Assurance SFS Certification SGS Yarsley International Certification Services Asociación Española de Normalización y Certificación International Safety Management Organisation Ltd Standards and Industry Research Institute of Malaysia (Quality Assurance Services) International Certification Services De certificatieorganisaties die bij OHSAS betrokken zijn hebben ongeveer 80 % van de wereldmarkt voor certificatie van managementsystemen in handen.

Wat houdt OHSAS concreet in?

OHSAS 18001 geeft de vereisten die aanwezig moeten zijn in een goed veiligheidsmanagementsysteem. Daarbij wordt er van uitgegaan dat een dergelijk systeem de arbeidsrisico’s effectief wil beheersen en dus de performance van de organisatie wil verbeteren. Net zoals de ISO 9000 en ISO 14000, start deze norm vanaf een minimum niveau dat moet worden bereikt, en dient het managementsysteem zo opgebouwd te worden dat het continu verbetert, door het toepassen van bijvoorbeeld de PDCA-cyclus. De OHSAS 18001 is op de structuur van de ISO 14001 geënt, met de bedoeling om de integratie van het kwaliteits-, veiligheids- en milieumanagementsysteem te bevorderen. De OHSAS specificatie (18001) is ontworpen om compatibel te zijn met de kwaliteitsnorm ISO 9000 (versie ’94) en de milieunorm ISO 14000 (versie ’96). Om de compatibiliteit met deze milieu- en kwaliteitsnorm te blijven garanderen, zal de OHSAS 18001 telkens worden aangepast indien nieuwe versies van de ISO 9001 of ISO 14001 dit noodzakelijk maken. Binnen het kader van deze integratie is het ook nuttig te weten dat OHSAS 18001 nadrukkelijk de vereiste documentatie tot een minimum wil beperken. De parallel tussen de norm en onze Europese wetgeving is opvallend. Een veiligheidsmanagementsysteem dient volgens OHSAS 18001 te vertrekken van een ‘Occupational Health and Safety Policy’. Uit die beleidsverklaring dient de gevarenidentificatie, de risico-evaluatie en de risicobeheersing gepland te worden. De maatregelen dienen uitgevoerd te worden, het resultaat dient geëvalueerd te worden en daar waar nodig moeten correctieve acties genomen worden. Het topmanagement van de organisatie dient het systeem periodiek te evalueren in de ‘management review’ en dient het beleid daar waar relevant bij te sturen. De aandachtige lezer heeft direct de parallellen opgemerkt met het dynamisch risicobeheersingsmodel dat in onze Europese wetgeving pertinent aanwezig is. De OHSAS 18001 norm telt dertien bladzijden. De richtlijnen voor de implementatie van OHSAS 18001 staan beschreven in de OHSAS 18002. De 18002 telt 116 pagina’s en is dus heel wat lijviger. De 18002 geeft u algemeen advies, legt u de onderliggende principes uit, beschrijft de bedoeling van de eisen en beschrijft typische inputs, processen en outputs. De 18002 legt geen extra eisen op. Kort gezegd: de 18001 is het document om te meten, de 18002 het document om te implementeren.

Waarom is een veiligheidsmanagementsysteem zinvol?

Het veiligheidsmanagementsysteem wordt het belangrijkste instrument voor het verminderen en beheersen van risico’s. Een goed veiligheidsmanagementsysteem bevordert door continue verbetering de arbeidsveiligheid en de kwaliteit van arbeid. Een veiligheidsmanagementsysteem als OHSAS 18001 kan u onder meer helpen om: Arbeidsveiligheid en de gezondheid en het welzijn van de werknemers systematisch te benaderen Uw welzijnsbeleid te evalueren (self assessment of third party assessment) De interne communicatie rond veiligheid en gezondheid te verbeteren Een groter verantwoordelijkheidsgevoel te creëren De motivatiegraad van uw medewerkers te vergroten De slechte publiciteit in geval van een ongeval te beperken, wanneer uw bedrijf kan aantonen dat het met de hoogste veiligheidsmanagementsystemen werkt Arbeidsongevallen effectief te voorkomen De kosten verbonden aan een ongeval, beroepsziekte, stress en dergelijke te verminderen Het welzijnsbeleid te laten doorgroeien naar uitmuntendheid Indien het systeem certificeerbaar is, zoals OHSAS 18001 dat is, kan het gemakkelijk gebruikt worden in de relatie met toeleveranciers om het veiligheidsbeleid te optimaliseren. Certificatie kan ook gebruikt worden als competitief voordeel.

Kan de OHSAS 18001 gecertificeerd worden?

Binnen het kader van die certificatie is het interessant even te verwijzen naar de ISO-context. ISO buigt zich, na jarenlang aandringen, toch over twee voorstellen. Enerzijds de BS 8800 en anderzijds een voorstel van de International Labour Organisation. Welk voorstel het zal halen is bij het ter perse gaan van dit artikel niet duidelijk. Het kan dus zijn dat ISO met een veiligheidsmanagementnorm op de markt komt. Volgens de heer Clive Stallwood van het British Standards Institution, is de kans zeer groot dat ISO er voor zal kiezen een niet-certificeerbare veiligheidsmanagementstandaard te publiceren. Indien dit zo zal zijn, zal OHSAS wellicht dé certificatiestandaard blijven voor veiligheidsmanagementsystemen.

Wat is het nut van OHSAS 18001-certificatie?

Vanzelfsprekend kunt u het systeem toepassen zonder u te laten certificeren. In vele gevallen kan dit een goede keuze zijn. OHSAS is een prachtig werkmiddel om uw veiligheidsmanagementsysteem te optimaliseren. Misschien kiest u er toch voor om u te laten certificeren. Dit kan om tal van redenen zijn. Misschien eist één van uw belangrijke klanten deze certificatie? Of wilt u een onafhankelijke beoordeling door derden? Misschien ziet u het streven naar certificatie als een extra stimulans voor alle personeelsleden? Of misschien is het de borging door periodieke audits die u vooral aanspreekt? Of wilt u veeleer het bedrijfsimago verstevigen? Of wilt u het management commitment verzekeren? Of wilt u komen tot een certificatie van geïntegreerde systemen? U merkt het: de keuze om al dan niet voor certificatie te gaan is volledig afhankelijk van de doelstellingen die u in uw bedrijf met OHSAS wil bereiken.  

Wat is de huidige stand van zaken?

De eerste reacties zijn zeer positief. De grootste interesse komt van de bouwsector en van grote organisaties met meerdere sites. In het Midden Oosten en in Japan, China en Korea wordt OHSAS 18001 snel toegepast. Heel wat van de landen in die regio maken van OHSAS 18001 hun nationale standaard of nemen OHSAS 18001 zelfs op in hun wetgeving. De USA is eerder tegen. In Europa zijn er veel positieve reacties. De eerste internationale certificaties zijn achter de rug. In België was Milliken Europe (Gent) het eerste Belgische bedrijf dat gecertificeerd werd voor OHSAS 18001. Daarnaast zijn er nog een aantal Belgische certificaties aan de gang. Zoals u weet, is OHSAS 18001 gebaseerd op de ISO 14001 en op de ISO 9000 systematiek. OHSAS is auditeerbaar in combinatie met ISO 9000 en ISO 14000. Wat zal de toekomst brengen? Drie partijen zullen zeker een cruciale invloed hebben op de toekomst van OHSAS 18001: ‘ISO’, ‘de klanten’ en ‘de overheid’. Indien ISO – zoals hoger beschreven – er inderdaad voor kiest om een niet-certificeerbare veiligheidsmanagementstandaard te publiceren, zijn de kansen zeer groot dat OHSAS dé norm wordt voor veiligheidsmanagementsystemen. ISO 9000 en ISO 14000 zouden niet staan waar ze nu staan indien er niet zoveel klanten waren geweest die deze systemen hadden geëist van hun toeleveranciers. Het al dan niet eisen van een OHSAS-certificaat door belangrijke klanten zal onmiskenbaar een grote invloed hebben op het toekomstig succes van OHSAS 18001. Zoals hoger beschreven, zijn er sommige landen die de OHSAS-norm als hun nationale standaard poneren. Er zijn zelfs landen die OHSAS integreren in hun wetgeving. Het dient geen betoog dat dergelijke beslissingen ook een zeer grote invloed hebben op het toekomstig succes van OHSAS.

CONCLUSIE

In onze huidige ‘wereldeconomie’ is OHSAS 18001 een duidelijk antwoord op een duidelijk aanwezige vraag. De eerste reacties van de bedrijven en van de overheden op deze wereldwijd aanvaarde norm zijn zeer positief. De kansen lijken dan ook groot dat OHSAS dé veiligheidsmanagementnorm van de toekomst wordt. Los van de vraag of OHSAS al dan niet hét veiligheidsmanagementsysteem wordt, kan eenvoudig gesteld worden dat OHSAS een zeer interessante norm is, die sowieso heel wat vruchten zal afleveren wanneer u er voor kiest hem toe te passen.

Hoe Van Voorst Consult ook ú kan helpen met OHSAS 18001? Vul uw gegevens in op het contactformulier.